Η Ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Λαχανοκομίας
Μιας και το θέμα των ημερών είναι το αγροτικό, θέλησα να δω πώς έχει πάει η λαχανοκομία μας τα τελευταία χρόνια. Διάλεξα να δω τα στατιστικά για την δεκαετία 2004 -2014. Πιο μικρό διάστημα, δεν θα μας έδινε αξιόπιστα αποτελέσματα καθώς στην γεωργία υπάρχουν σημαντικές ετήσιες διακυμάνσεις. Εδώ, μπορεί να παρουσιάζω μόνον τα στατιστικά του 2004 και του 2014, αλλά έλεγξα και τα στατιστικά του 2003 και 2013 για να βεβαιωθώ ότι δεν συνέβη κάτι έκτακτο τις χρονιές που αναφέρω.
Τα στοιχεία τα πήρα από την Eurostat, την στατιστική υπηρεσία της ΕΕ. Τα παραθέτω στον ακόλουθο πίνακα. (η έκταση είναι σε στρέμματα)
Μέσα σε μία δεκαετία, οι εκτάσεις που καλλιεργούνται με λαχανικά μειώθηκαν κατά 28% και αντιστοίχως ο όγκος της παραγωγής κατά 26,5%. Με την εξαίρεση της φράουλας, της πιπεριάς, του καρότου και του αγγουριού, όλες οι άλλες κηπευτικές καλλιέργειες είδαν να μειώνονται σημαντικά, τόσο οι εκτάσεις όσο και η παραγωγή τους.
Τιμές
Στον επόμενο πίνακα, παραθέτω τις τιμές χονδρικής των λαχανικών στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, πάλι για τα έτη 2004 και 2014. Και για τις δύο χρονιές, υπάρχει από μία στήλη όπου συγκρίνει πόσο ακριβότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ (θετικό πρόσημο) ή φθηνότερες (αρνητικό πρόσημο) είναι οι τιμές στην Ελλάδα. Πάλι τα στοιχεία είναι από την Eurostat.
Οι μέσοι όροι είναι απλοί μ.ο., όχι σταθμισμένοι. Οι αναφερόμενες τιμές είναι σε € ανά 100 kg προϊόντος.
Ανάλυση
Για την σωστή, πλήρη ανάλυση της αγοράς και της ανταγωνιστικότητας κάθε κηπευτικού, χρειάζεται να συνεκτιμήσουμε πολλούς παράγοντες, όπως πχ. ποιότητα, ποσότητα ανά παραγωγό, εποχή παραγωγής κλπ.
Σε αυτό το σημείωμα, θα προσπαθήσω να επισημάνω μερικά σημεία για ορισμένα λαχανικά χρησιμοποιώντας τα παραπάνω στοιχεία, καθώς και την προσωπική μου εμπειρία. Παρακαλώ, αυτά να τα αντιμετωπίσετε σαν μια πρώτη προσέγγιση.
Τα θετικά
Οι φράουλες σχεδόν τετραπλασίασαν την παραγωγή τους, καθώς αναδείχθηκαν ένα προϊόν με έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό. Η παραγωγή της γίνεται πια σχεδόν αποκλειστικώς υπό κάλυψη. Οι τιμές της φράουλας στην Ελλάδα είναι πολύ ανταγωνιστικές σε σχέση με την Ευρώπη. Θεωρώ ότι είναι καλλιέργεια που θα μπορέσει να επεκταθεί εξαγωγικώς, ενώ ταυτοχρόνως έχει περιθώριο βελτιώσεως των τιμών που απολαμβάνουν οι παραγωγοί. Βεβαίως, το 2015 χάθηκε η βασική αγορά για την φράουλα, η αγορά της Ρωσίας, αλλά μπορεί να υποκατασταθεί από άλλες αγορές.
Το καρότο είδε μία λογική αύξηση λίγο πάνω από το 20% τόσο στην έκταση που καλλιεργείται όσο και στην παραγωγή. Από την άλλη, με τις τιμές του καρότου στην Ελλάδα είναι τριπλές από άλλες βασικές παραγωγικές χώρες, η καλλιέργεια δεν θα αντέξει χωρίς σημαντικές διορθώσεις στις τιμές, παρ’ όλο που ποιοτικώς δεν έχει τίποτε να ζηλέψει.
Η παραγωγή της πιπεριάς έχει αυξηθεί κατά 55%. Η σταθερότητα της παραγωγής στην Ισπανία, η μείωση στην Ιταλία και η μεγάλη μείωση στην Βουλγαρία, φαίνεται ότι άφησαν χώρο στην πιπεριά στην Ελλάδα.
Το αγγούρι είδε μία επέκταση στην καλλιεργούμενη έκταση κατά 15% με μικρή όμως αύξηση του όγκου παραγωγής κατά 3,2%. Με τις τιμές στην Ελλάδα να είναι μόλις 1,5% πάνω από τον μέσο όρο, το αγγούρι μπορεί να προσβλέπει σε μία ικανοποιητική πορεία.
Τα αρνητικά
Η πορεία της παραγωγής των υπολοίπων λαχανικών είναι μία πορεία αποτυχίας. Το τι έχει φταίξει στο κάθε είδος είναι θέμα χωριστής μελέτης. Εδώ πολύ συντόμως κάνω μερικές παρατηρήσεις:
Τομάτες
Η καλλιέργεια της τομάτας μπορούμε να πούμε ότι κατέρρευσε μέσα στην δεκαετία με την καλλιεργούμενη έκταση να μειώνεται κατά 51,5% και την παραγωγή κατά 46%. Αν αυτό το συνδυάσουμε με το ότι η τιμή της τομάτας στην Ελλάδα είναι 27% χαμηλότερη του μέσου όρου, αυτό δείχνει ότι κάτι πάει πολύ στραβά με την τομάτα στην χώρα μας.
Η Ελληνική τομάτα έχει χάσει οποιοδήποτε οργανοληπτικό πλεονέκτημα έναντι της τομάτας των άλλων χωρών. Προσπαθούμε να ανταγωνισθούμε την βιομηχανική παραγωγή τομάτας χωρίς να έχουμε τα κεφάλαια και τα μέσα. Αυτό δεν προοιωνίζει τίποτε καλό για την τομάτα.
Η λύση είναι να δώσουμε έμφαση στην παραγωγή γευστικής τομάτας, χρησιμοποιώντας τόσο τα λίγα παλαιότερα γευστικά υβρίδια (πχ Optima), όσο παραδοσιακούς σπόρους (Ace55, καρδιά βοδιού κλπ) και ας μη ταξιδεύουν καλά. Να μπορέσουμε να οχυρώσουμε την Ελληνική αγορά από τις εισαγωγές. Επίσης, μέλλον μπορεί να έχουν οργανωμένες προσπάθειες καλλιέργειας τομάτας, υπαίθριας και προστατευμένης, με στόχο τις εξαγωγές. Αφού δεν μπορούμε να ανταγωνισθούμε το Μαρόκο και τις άλλες χώρες στην βιομηχανική παραγωγή τομάτας, ας προσπαθήσουμε να κατοχυρώσουμε στην Ευρώπη την Ελληνική τομάτα ως κάτι ξεχωριστό γευστικά. Και εδώ έχουμε πλεονέκτημα τον τουρισμό, αρκεί να τρώει γευστική τομάτα στην Ελλάδα ο τουρίστας και όχι πλαστική όπως τώρα.
Πατάτα
Η πατάτα στην Ελλάδα είναι μία πονεμένη ιστορία. Κακή έως μέτρια ποιότητα και απαράδεκτα μεγάλες τιμές είναι λογικό το ότι οδήγησαν την πατατοπαραγωγή σε μία μείωση κατά το 1/3. Αν δεν γίνει μία σοβαρή προσπάθεια για ειδικούς τύπους πατάτας, ακόμα καλύτερους από τους κορυφαίους μας, Νευροκοπίου και Νάξου, δεν προβλέπω καλό μέλλον για την πατάτα.
Λάχανα, Κουνουπίδια και Μπρόκολα
Με την Ελλάδα να παράγει κουνουπίδια και μπρόκολα τον χειμώνα, όταν η βόρεια και κεντρική Ευρώπη δεν παράγει, οι καλλιέργειες αυτές έπρεπε να σκίζουν και να επεκτείνονται. Αντιθέτως είδαμε μία μείωση κατά 30 – 40% των εκτάσεων που καλλιεργούνται. Με τις τιμές περίπου 30% ακριβότερες από την Ευρώπη, δεν υπάρχει μέλλον. Αυτό διαπιστώνεται εύκολα στα Supermarkets, όπου συνήθως πια βρίσκεις μόνον εισαγωγής.
Μαρούλι
Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις αυξήθηκαν 20% αλλά η παραγωγή μειώθηκε κατά 38%. Αυτό μπορεί να είναι και ένα τεχνητό φαινόμενο διότι στην Ελλάδα τα μαρούλια πωλούνται κυρίως με το τεμάχιο ενώ η Eurostat τα μετατρέπει σε κιλά. Οι τιμές του μαρουλιού στην Ελλάδα είναι ανταγωνιστικές, μόλις 3,7% πάνω από τον μ.ο. Έχω αντιρρήσεις για την ποιότητα της παραγωγής. Αν θέλουμε να κάνουμε εξαγωγές, θα χρειασθεί να κάνουμε σημαντική πρόοδο σε αυτό το θέμα. Εξαγωγικές προσπάθειες, όπως αυτή στα Ψαχνά Ευβοίας είναι πολύ ελπιδοφόρες.
Πράσο
Και το πράσο θα μπορούσε να δει καλές εξαγωγικές επιδόσεις. Οι τιμές είναι ανταγωνιστικές, 23% κάτω από τον μ.ο. Όμως, είδαμε την παραγωγή να μειώνεται σχεδόν 40%. Το πράσο που φτιάχνουμε στην Ελλάδα, το καλαμόπρασο, είναι δυστυχώς πολύ κακής ποιότητας, με πολύ μεγάλο κομμάτι, πράσινο που πετιέται και με διαστάσεις που δεν προτιμώνται. Οι παραγωγοί θα πρέπει να αρχίσουν να φυτεύουν σύγχρονες ποικιλίες που είναι κοντές, χονδρές και να περικόπτουν το πράσινο, χωρίς να προσπαθούν να φορτώσουν τους πελάτες με φύλλα που θα πετάξουν. Τότε, θα έχει εξαγωγικό μέλλον.
Καρπούζι
Το καρπούζι είδε την σχετική τιμή του να πέφτει: από +12% από τον μ.ο. πήγε στο -20%. Παρ’ όλα αυτά, η καλλιεργούμενη έκταση μειώθηκε 23% και η παραγωγή 17%. Προφανώς, οι εξαγωγές μέσω Ιταλίας έχουν φθάσει στο όριό τους και πρέπει να αρχίσουν να γίνονται εξαγωγές απ’ ευθείας στην Β. Ευρώπη.
Κρεμμύδι
Το κρεμμύδι είδε την έκτασή του να μειώνεται 23%. Λόγω της αυξημένης παραγωγικότητας, η ποσότητα μειώθηκε μόνον 4%. Όμως, οι τιμές στην Ελλάδα είναι εξωφρενικές: 53% πάνω από τον μ.ο. Επίσης, η ποιότητα είναι πολλές φορές κακή, καθώς οι παραγωγοί τα πωλούν με μεγάλη υγρασία, με αποτέλεσμα να μη συντηρούνται. Λογικό, το ότι δεν έχουν καμία πιθανότητα επιτυχίας στις εξαγωγές, αν δεν αλλάξει η νοοτροπία των παραγωγών.
Σπαράγγι
Ενώ η τιμή του Ελληνικού σπαραγγιού είναι πολύ ανταγωνιστική, 30% κάτω από τον μ.ο., είδαμε την καλλιέργεια να καταρρέει, -70%, στην δεκαετία. Τι συμβαίνει; Σίγουρα είναι θέμα κακού μάρκετινγκ και μέτριας ποιότητας. Όποιος έχει δει Γερμανικό σπαράγγι, καταλαβαίνει.
Συμπέρασμα
Δεν είναι ευοίωνα τα πράγματα για την Ελληνική παραγωγή κηπευτικών, σαν σύνολο. Υποφέρουμε από κακή τεχνολογία παραγωγής, κακή νοοτροπία (πχ όταν προσπαθούμε να φορτώσουμε τον καταναλωτή με κοτσάνια και φύλλα στα κουνουπίδια) και κάκιστο εξαγωγικό μάρκετινγκ.
Για να πάει μπροστά η Ελληνική παραγωγή πρέπει να βρεθούν κάποιες μεγάλες εξαγωγικές επιχειρήσεις που θα συνεργασθούν και εκπαιδεύσουν τους Έλληνες παραγωγούς, οι πρωτοπόροι που θα τραβήξουν μαζί όλον τον τομέα.
Πρέπει να δούμε σύγχρονο μάρκετινγκ που να αξιοποιεί και το πλεονέκτημα του τουρισμού. Όταν ο τουρίστας γευσθεί κάτι διαφορετικό, εξαιρετικό στις διακοπές του, όταν θα δει στο supermarket της χώρας του την ένδειξη «Ελληνικό προϊόν», θα θελήσει να αγοράσει. Τώρα που στην τυπική Ελληνική ταβέρνα τρώει πλαστική τομάτα, γιατί να την αναζητήσει πίσω στην χώρα του; Γι’ αυτό, είναι πολύ σημαντικό να ανέβει η ποιότητα των λαχανικών στην εσωτερική αγορά πρώτα.
© Aris Papachristou 2015 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή υπό τον όρο αναφοράς της πηγής (laxanokipos.com)
Σχόλια
Κανένα σχόλιο ακόμα.