Ποια Ελεύθερη Αγορά για τους Αγρότες;
Η ελεύθερη αγορά και τα πλεονεκτήματά της είναι κάτι που έχει εκτενώς συζητηθεί. Ο νόμος της ελεύθερης προσφοράς και ζήτησης είναι κάτι που έχει δουλέψει αρκετά και καλά σε πολλές περιπτώσεις.
Όμως, η λειτουργία μίας θεωρητικώς και πρακτικώς ελεύθερης αγοράς προϋποθέτει την ισότητα ευκαιριών για όλους. Αυτή η ισότητα ευκαιριών στην πράξη μπορεί να παρεμποδίζεται από τις πιέσεις συμφερόντων που μπορούν να εκδηλώνονται είτε ως νομοθετικές παρεμβάσεις υπέρ μίας ομάδος συμφερόντων είτε ακόμα ως παράνομες, αλλά ανεκτές από το πολιτικό σύστημα στρεβλώσεις.
Πολλές συζητήσεις γίνονται γύρω από αυτές τις στρεβλώσεις. Όμως, καθώς αυτές οι συζητήσεις καθοδηγούνται από οικονομολόγους κυρίως, απουσιάζει ένας σημαντικός παράγοντας: η ανθρώπινη βιολογία.
Καλώς ή κακώς, ο άνθρωπος και η κοινωνία του βασίζονται στην βιολογική του ύπαρξη. Οι βιολογικές μας ανάγκες της τροφής, του σεξ, της κοινωνικότητας, γραμμένες βαθιά στο DNA μας καθορίζουν την καθημερινή μας συμπεριφορά.
Ένα βιολογικό χαρακτηριστικό, το οποίο επηρεάζει σημαντικώς την ισότητα των ευκαιριών στα πλαίσια μίας περισσότερο ή λιγότερο ελεύθερης οικονομίας είναι ένα χαρακτηριστικό του μυαλού μας που έχει γίνει ιδιαιτέρως φανερό σε όσους από εσάς προσπαθήσατε να κάνετε δίαιτα ή να κόψετε το τσιγάρο:
Το ανθρώπινο μυαλό εστιάζεται με τρομακτική εμμονή σε ό,τι θεωρεί ότι του λείπει. Έτσι, η λήψη τροφής γίνεται έμμονη ιδέα σε κάποιον που κάνει σκληρή δίαιτα, τόσο έμμονη που τον παρεμποδίζει στις καθημερινές δραστηριότητές του.
Αυτή η τρομακτική εμμονή, κατά τον Sendhil Myllainathan, οικονομολόγο του Πανεπιστημίου Χάρβαρτντ των ΗΠΑ και τον Eldar Shafir του Πανεπιστημίου Πρίνσετον των ΗΠΑ1, δεν περιορίζεται μόνον στην έλλειψη τροφής ή σεξ, αλλά σε όλες τις ελλείψεις, όπως χρημάτων, ελεύθερου χρόνου ή κοινωνικών επαφών.
Στα πλαίσια αυτής της θηριώδους εμμονής, το μέλλον μας μοιάζει πολύ λιγότερο τρομακτικό από ό,τι η έλλειψη που αντιμετωπίζουμε αυτήν την στιγμή. Αυτό θολώνει την κριτική μας ικανότητα και προσπαθούμε, με κάθε κόστος να ξεπεράσουμε την τωρινή μας έλλειψη. Η απόλυτη εστίαση στην έλλειψη καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της πνευματικής μας ικανότητας, αφήνοντας λίγη πνευματική δύναμη για την ανάλυση και σκέψη για τα λοιπά θέματα.
Την εποχή που ο άνθρωπος ήταν κυνηγός συλλέκτης τροφής, αυτό το χαρακτηριστικό του έδινε πολλά πλεονεκτήματα: να συγκεντρωθεί και να βρει τροφή όταν πεινά ή να κάνει σεξ και να αποκτήσει απογόνους, που είναι και το νόημα της ζωής.
Σήμερα και στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς, αυτό το χαρακτηριστικό είναι σημαντικό μειονέκτημα για τους πραγματικώς φτωχούς: Η χρήση της διαθέσιμης πνευματικής ικανότητας για να εστιασθούν στην έλλειψη τροφής και χρημάτων είναι αυτοκαταστροφική: Ξεχνούν να πάρουν τα χάπια τους, χάνουν προθεσμίες, δεν συμπληρώνουν απαραίτητες φόρμες.
Οι προσπάθειές τους να ξεφύγουν από την φτώχεια εκτροχιάζονται από μικρές καθημερινές αναποδιές, για τις οποίες δεν διαθέτουν διαθέσιμους πόρους, υλικούς ή πνευματικούς, για να τις ξεπεράσουν.
Πολλές φορές, οι υπόλοιποι τους αντιμετωπίζουν με περιφρόνηση: “είναι φτωχοί διότι τα κάνουν μπάχαλο και δεν συγκεντρώνονται να κάνουν τα πράγματα σωστά” ή “είναι τεμπέληδες”
Όμως, η έρευνα των τελευταίων ετών δείχνει ότι αυτός είναι ο τρόπος που ο εγκέφαλός μας χειρίζεται την έλλειψη. Την επόμενη φορά που θα συναντήσετε τέτοια περίπτωση, θυμηθείτε: αυτό είναι χαρακτηριστικό γραμμένο στο DNA μας!
Καλή είναι η θεωρία της ελεύθερης αγοράς. Το κακό είναι ότι είναι θεωρία και δεν παίρνει υπ’ όψιν της τα βιολογικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου.
Ποια είναι η λύση;
Μα πολύ απλά: Το κράτος ρυθμιστής πρέπει να φροντίζει ώστε όλοι οι πολίτες να έχουν ίσες ευκαιρίες στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Και το Κράτος πρέπει να φροντίζει τις ελάχιστες απαραίτητες ανάγκες των πολιτών, ώστε αυτοί να μπορούν να λειτουργούν στα πλαίσια της αγοράς. Αλλιώς η αγορά δεν είναι ελεύθερη: είναι αγορά των πλουσιότερων, αυτών που τα βγάζουν πέρα!
Έτσι, στον αγροτικό τομέα, το κράτος οφείλει να συμπαρασταθεί και να βοηθήσει τους φτωχούς αγρότες των μειονεκτικών περιοχών να τα βγάλουν πέρα. Πρέπει να καταλάβει ότι οι φτωχοί αγρότες των ορεινών περιοχών έχουν σημαντική δυσκολία να αντιμετωπίζουν την απίθανη γραφειοκρατία του Ελληνικού κράτους. Όταν έχεις να σηκωθείς με το σκοτάδι να αρμέξεις τα ζωντανά, μετά να πας στο χωράφι, μετά να μαζέψεις ξύλα, μετά να ετοιμάσεις φαγητό και να προλάβεις να αρμέξεις το βράδυ τα ζωντανά πριν ξαναξυπνήσεις πριν την ανατολή, δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις και την γραφειοκρατία: Όλες σου οι πνευματικές δυνατότητες έχουν εξαντληθεί από το μεροδούλι μεροφάι.
Φίλες και φίλοι, σαφώς και οι περισσότερο ή λιγότερο πλούσιοι αγρότες του κάμπου
πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως οι ελεύθεροι επαγγελματίες. Η πλειοψηφία, όμως, των αγροτών πρέπει να αντιμετωπίζονται με πιο αγάπη από το κράτος. Το κράτος πρέπει να κάνει πιο εύκολη την ζωή τους: αν είναι να πληρώσουν φόρο, να υπολογισθεί εύκολα και φιλικά. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες για να στήσουν στάνη ή οικοτεχνία πρέπει να είναι οι πιο απλές δυνατές.
Η κοινωνία οφείλει να σταθεί δίπλα στους φτωχούς αγρότες για να τους βοηθήσει να ενταχθούν στην ελεύθερη αγορά. Το να ζητά αντίστοιχες γραφειοκρατικές διαδικασίες και φορολογία με τον απόφοιτο πολυτεχνείου δεν είναι ισότητα ούτε ελεύθερη αγορά: είναι στρέβλωση για να κρατήσει κάτω και χαμηλά το μεγαλύτερο μέρος της αγροτιάς.
Σχόλια
Κανένα σχόλιο ακόμα.