Να κάνουμε το μικρό μέγεθος των αγροτικών εκμεταλλεύσεων πλεονέκτημα!
Στη φύση, η εξέλιξη ευνοεί τις κοινωνίες (φυτών, εντόμων, ανθρώπων) που έχουν την μεγαλύτερη βιοποικιλότητα ή γενετική δεξαμενή.
Όταν οι συνθήκες μεταβάλλονται, στις κοινωνίες αυτές, υπάρχουν αρκετά άτομα που τυχαίνει να είναι καλά προσαρμοσμένα στις αλλαγές. Αυτά παίρνουν το πάνω χέρι και έτσι οι κοινωνία τους επιβιώνει.
Όταν οι συνθήκες είναι σταθερές, το να έχεις πχ 20% άτομα με διαφορετικό γονότυπο, όχι άριστα προσαρμοσμένα στις τρέχουσες συνθήκες, στοιχίζει και δεν είναι η βέλτιστη κατάσταση. Αν οι εξωτερικές συνθήκες παρέμεναν σταθερές, μία κοινωνία με απόλυτη ομοιογένεια και άριστα προσαρμοσμένη στις δεδομένες συνθήκες θα κυριαρχούσε. Μη χρειαζόμενη να σπαταλά πόρους για να συντηρεί άτομα λιγότερο προσαρμοσμένα στις συνθήκες, μπορεί να τους αφιερώνει στην επέκτασή της.
Όμως, αυτή η πολύ αποτελεσματική κοινωνία είναι η πιο ευαίσθητη στις αλλαγές του περιβάλλοντος, οι οποίες δεν περιλαμβάνουν μόνον το κλίμα, αλλά και την εμφάνιση νέων εχθρών ή ασθενειών. Αν εμφανισθεί μία κατάσταση την οποία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, πχ ασθένεια ή κλιματικές συνθήκες, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι τραγικά και να οδηγήσουν στην εξάλειψη αυτής της κοινωνίας από προσώπου γης.
Για να γίνω πιο κατανοητός, ας δώσω δυο παραδείγματα:
Οι μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες μειώνουν δραστικώς τις βροχές σε ορισμένες περιοχές. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξάλειψη της καλλιέργειας του ρυζιού, ενός φυτού περιώνυμου για τις ανάγκες του σε υγρασία. Ευτυχώς, το Διεθνές Ερευνητικό Ινστιτούτο Ρυζιού στις Φιλιππίνες διατηρεί περισσότερες από 110.000 διαφορετικές ποικιλίες και μέσα σε αυτές οι επιστήμονες ανακάλυψαν μερικές, όπως η Sahbhagi dhan που μπορεί να αντέξει άνετα 12 μέρες χωρίς βροχή ή πότισμα.
Αντιθέτως, στην Ελλάδα και άλλες χώρες, η εμπορική πίεση έκανε τους παραγωγούς να βασίζονται σε ελάχιστες ποικιλίες και υβρίδια τομάτας, εγκαταλείποντας τους πολυάριθμους παραδοσιακούς σπόρους. Αυτή η γενετική ομοιομορφία βοηθούσε την οικονομική αποτελεσματικότητα.
Δυστυχώς όμως, στη ζωή ποτέ τα πράγματα δεν είναι ιδανικά. Εμφανίστηκε, λοιπόν, πριν λίγα χρόνια ένα καινούργιο έντομο, η Tuta absoluta, που καταστρέφει τις καλλιέργειες τομάτας, ενώ τα υφιστάμενα εντομοκτόνα δεν είναι επαρκώς αποτελεσματικά. Αν δεν βρεθεί κάποια λύση σύντομα, σε ολόκληρες περιοχές θα είναι πάρα πολύ δύσκολη η καλλιέργεια της τομάτας.
Η φύση ευνοεί τις κοινωνίες ή τα συστήματα με μικρότερη ομοιογένεια. Αυτά είναι πολύ πιο ανθεκτικά σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Το ίδιο ισχύει και στα οικονομικά περιβάλλοντα. Σε σταθερά περιβάλλοντα, ευνοούνται οι μεγαλύτερες εταιρείες ή, στην δικιά μας περίπτωση, αγροτικές εκμεταλλεύσεις, με την ομοιομορφία τους και την οικονομική αποτελεσματικότητα.
Σε μια μεγάλη επιχείρηση, πολλά κόστη, όπως της γραφειοκρατίας, είναι σχετικώς πολύ μικρότερα από ό,τι στις μικρές επιχειρήσεις. Οικονομίες κλίμακος, ονομάζονται. Όμως, οι μεγάλες μονάδες προσαρμόζονται πολύ λιγότερο σε μεγάλες μεταβολές του περιβάλλοντος, όπως οι έκτακτες οικονομικές συνθήκες που ζούμε τώρα.
Στις γρήγορα μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες, όμως, ευνοούνται οι οικονομίες με την μεγαλύτερη δική τους “βιοποικιλότητα”, δηλαδή οικονομίες με πολλές μικρές διαφοροποιημένες επιχειρήσεις.
Ασφαλώς και οι μικρότερες μονάδες υποφέρουν σε έκτακτες συνθήκες. Πολλές θα χαθούν. Οι πιο πολλές, όμως, θα χρησιμοποιήσουν τα πλεονεκτήματά τους, της διαφοροποιήσεως μεθόδων παραγωγής, της ευκολότερης και ταχύτερης προσαρμογής και της προσωπικής εργασίας για να επιβιώσουν.
Στην Ελλάδα, το μέσο μέγεθος των αγροτικών μας εκμεταλλεύσεων είναι μικρό. Χρόνια προσπαθούμε να το μεγαλώσουμε με υποχρεωτικούς αναδασμούς, χωρίς επιτυχία.
Προτείνω να αποδεχθούμε, σε επίπεδο αγροτικής πολιτικής, την πραγματικότητα και να εκμεταλλευθούμε τις δυνατότητες των πάρα πολλών μικρών εκμεταλλεύσεων για να στήσουμε μία γεωργία πολύ ανθεκτική στις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα έχουμε μεγάλες εκμεταλλεύσεις. Σαφώς και όπου μπορούν να υπάρχουν. Αυτό που λέω είναι ότι με έξυπνα μέτρα και λύσεις, μπορούμε να μετατρέψουμε αυτό που μέχρι σήμερα θεωρούσαμε πρόβλημα, το μικρό μέγεθος των εκμεταλλεύσεων, σε πλεονέκτημα. Έτσι θα γλυτώσουμε και τον εφιάλτη να γίνει η γεωργία μας “Αφρικανικού” τύπου, δηλαδή τα πολλά και καλά χωράφια να ανήκουν σε ξένους και οι Έλληνες αγρότες να γίνουν εργάτες στην πρώην γη τους.
Μα η αγορά είναι ελεύθερη θα μου πείτε. Ναι κι εγώ υπέρ της ελεύθερης αγοράς είμαι. Όμως, ελεύθερη αγορά σημαίνει και ισότιμη αντιμετώπιση όλων. Πρέπει να προσέξουμε ώστε οι όποιες αλλαγές πάνε να γίνουν τώρα στην αγροτική πολιτική να μη ευνοούν μόνο τις μεγάλες και οργανωμένες και καλά κεφαλαιοποιημένες επιχειρήσεις.
Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον, γραφειοκρατικό και φορολογικό, που θα είναι ευνοϊκό και για τις μικρές εκμεταλλεύσεις και τους μεμονωμένους μικρούς αγρότες.
Το ποια μέτρα προτείνω, θα το αναλύσω σε επόμενη ανάρτησή μου.
Σχόλια
Κανένα σχόλιο ακόμα.